YEMEKLERİN VAZGEÇİLMEZİ YAĞ NEDİR?
Şefimiz Tamer Budak bizler için yağlar ile alakalı bilmemiz gereken önemli detayları paylaştı…
Mutfakta yağın kıymetini bilmenin en iyi yolu, yağsız yemek yapmanın nasıl olacağını tahayyül etmeye çalışmaktır. Zeytinyağı olmayan salata, tereyağsız kumpir veya yağsız pastane ürünleri nasıl olurdu? Nasıl olurdu ben söyleyeyim. Manasız kup kuru. Yağın ortaya çıkardığı lezzet ve kıvam olmasaydı yiyecekler tamamen yavan olurdu. Bir başka deyişle yağ yemeğin kıvamını ve lezzetini veren temel bir maddedir
Tuz gibi yağın da insan sağlığına zararlı olduğu düşünülür ancak iki unsur da insan yaşamı ve dengesi için esastır. Yağın besin emilimi ve beyin gelişimi gibi ve yedek enerji deposu olarak metabolik olarak işlevleri vardır
Doktorunuzdan kesin tavsiye almadığınız müddetçe ölçülü yağ ile yemek pişirmenin sağlıksız bir yanı yoktur, özellikle sağlıklı bitkisel yağları ve balık yağlarını kullanıyorsanız.
Yağlar ikiye ayrılır doymuş yağ asitleri kötü ve doymamış yağ asitleri yani iyi yağ asitleri olarak. Soya ve kabuklu yemişler gibi bitki bazlı ürünler genellikle tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri bakımından zengindirler. Tereyağ, et, süt ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalar ise kötü olarak nitelendirdiğimiz doymuş yağ asitleri içerirler.
Tekli doymamış yağ: Bu yağ avokado, fındık ve kanola, zeytin ve yer fıstığı yağı gibi bitkisel yağlarda bulunur. Tekli doymamış yağ oranı yüksek yiyecekler yemek, “kötü” LDL kolesterolünüzü düşürmeye yardımcı olabilir. Tekli doymamış yağlar da “iyi” HDL kolesterol seviyelerini yüksek tutabilir. Ancak doymuş yağları azaltmadan daha fazla doymamış yağ yemek, kolesterolünüzü düşürmekte etkili olmayacaktır. Tekli doymamış yağ bulunan besinler:
- Zeytin, yer fıstığı ve kanola yağları
- Avokado
- Badem, fındık ve ceviz gibi yemişler
- Kabak çekirdeği ve susam gibi tohumlar
Çoklu doymamış yağ: Bu tür yağlar çoğunlukla ayçiçeği, susam, soya fasulyesi ve mısır yağları gibi bitkisel yağlarda bulunur. Çoklu doymamış yağ, aynı zamanda deniz ürünlerinde bulunan ana yağdır. Çoklu doymamış yağ bulunan besinler:
- Ayçiçeği, mısır, soya fasulyesi ve keten tohumu yağları
- Ceviz
- Kanola yağı – tekli doymamış yağda daha yüksek olmasına rağmen, aynı zamanda iyi bir çoklu doymamış yağ kaynağıdır.
- İki tip çoklu doymamış yağ, omega-3 ve omega-6 yağ asitleridir.
Omega-3 yağ asitleri, soya fasulyesi yağı, kanola yağı, ceviz ve keten tohumu gibi bitkilerden elde edilen gıdalarda bulunur.
Omega-6 yağ asitleri, çoğunlukla soya fasulyesi yağı ve mısır yağı gibi sıvı bitkisel yağlarda bulunur.
Paketlenmiş, market raflarında satılan pek çok tatlı ve tuzlu bisküviler, ekmeğe sürülen fındık kremaları içeriğinde transyağ veya palm yağı barındırır.
Trans yağlar ya da trans yağ asitleri, doymamış yağ grubunda yer alır. Trans yağlar hayvan vücudunda doğal olarak üretilebileceği gibi endüstriyel yollarla da üretilebilir. Doğal yolla üretilen trans yağlar, bazı hayvanların sindirim sistemindeki bakterilerce sentezlenir ve bu hayvanlardan yapılan hayvansal gıdalarda az miktarda trans yağ bulunabilir. Süt ürünlerde bulunan toplam yağın yaklaşık %2-8’ini trans yağlar oluştururken et çeşitlerinde bu oran %3-9 arasındadır. Doğal yollarla üretilen ve hayvansal gıdalardan alınan trans yağ az miktardadır ve sağlık açısından ciddi bir risk oluşturmaz. Yapay yolla üretilen trans yağlar, sıvı haldeki bitkisel yağların hidrojenle doyurularak daha katı hale gelmesiyle elde edilir. Endüstriyel trans yağlar sağlık için oldukça zararlıdır. Pek çok farklı amaçla paketlenmiş ürünlerde, hazır gıdalarda bulunan bu yağın aşırı tüketiminin, ciddi sonuçları olabilecek hastalıklara yol açabileceği bilinmektedir.
Trans yağlar; ucuz, kullanımı kolay ve uzun süre bozulmadan bekleyebilen bir yağ çeşididir. Yiyeceklere güzel bir tat verir ve çabuk bozulmalarını önler. Bu avantajları nedeniyle paketli gıdaların raf ömrünü uzatmada kullanılır. Trans yağ kullanılmış ürünler ucuza mal olur, uzun süre rafta kalabilir ve tüketiciler tarafından tadı beğenilir. Bu yüzden ambalajlı gıdaların üretiminde tercih edilen bir yağ türüdür. Restoranlarda da özellikle kızartma yağı olarak sıklıkla kullanılan bir yağdır. Tekrar tekrar kullanılabildiği için hazır yemek sektöründe tercih edilir.
ATIK YAĞLARINIZI ASLA LAVABOYA DÖKMEYİNİZ!!!
- İçme sularına zarar verir!…
1 lt atık yağ 1 milyon litre içme suyunu kirletebilmektedir!!
Toksik özelliğe sahip bu yağlar yeraltı sularına karışarak kısıtlı olan temiz su kaynaklarını içilemez hale getirir. Kirlenen yeraltı sularını temizlemek çok pahalı ve zordur. Yeraltı suları her ülke için önemli bir içme suyu kaynağıdır.
- Akarsuları, gölleri ve denizleri kirletir!…
Atık Bitkisel Yağların çöpe atılması durumunda ise yağmur suları ile karışarak toprağa sızar. Yeraltı sularıyla nehirlere, göllere ve denizlere ulaşan atık bitkisel yağlar kuşlara, balıklara ve diğer canlı türlerine zarar vermektedir. Denizlere ve göllere ulaşan atık bitkisel yağlar su yüzeyini kaplayarak havadan suya oksijen geçişini önler, zamanla sudaki oksijenin tükenmesini hızlandırır. Balıklara ve diğer su canlılarına zarar verir ve denizanası oluşumunu arttırarak kirliliğe neden olur.
- Evdeki atık su borularını tıkar!…
Kullanılmış kızartmalık yağların lavaboya dökülmesi durumunda kanalizasyon sistemine gidecektir. Lavaboya dökülen yağlar şehir kanalizasyon sistemine ulaşmadan önce lavabodan atık sularla birlikte akarken yapışkan yapısı nedeniyle atık su içerisindeki katı maddeleri de bağlayarak bina içindeki borulara yapışır. Borunun kullanılabilirlik hacminin daralmasına ve tıkanıklıklara neden olmaktadır.
- Şehir kanalizasyon sistemini tahrip eder…!
Kanalizasyon sistemi içindeki katı atıkları boru yüzeylerine yapıştırarak tıkanıklıklara sebep olur. Yoğun yağışlarda taşkın ve sel olmasının ve hatta bu sebeple can kayıplarının olmasının en büyük sebeplerindendir.
